De fasen van gedragsverandering zijn de stappen die mensen doormaken wanneer ze proberen hun gedrag te veranderen. Deze fasen worden vaak gebruikt om te begrijpen hoe mensen gedrag veranderen en om hen te helpen dit proces te doorlopen.
De fasen van gedragsverandering volgens het Transtheoretisch Model
Er zijn meerdere modellen van de fasen van gedragsverandering. Een van de meest bekende is het Transtheoretisch Model van Prochaska en DiClemente. Volgens dit model zijn er vijf fasen of stadia van gedragsverandering:
- Precontemplatie (of: voorstadium)
- Contemplatie (of: overwegen)
- Preparatie (of: beslissen)
- Actie (of: uitvoeren)
- Onderhoud (of: volhouden)
Een 6e fase van gedragsverandering
Een zesde fase die later is toegevoegd is Terugval. Dit kan voorkomen in elke fase van het proces. Terugval hoort bij elk veranderproces.
Tegelijk is het belangrijk om te onthouden dat mensen niet noodzakelijk door deze fasen heen hoeven te gaan in een vaste volgorde. Sommige mensen kunnen bijvoorbeeld direct van het voorstadium naar uitvoeren gaan, terwijl anderen langer in één bepaalde fase kunnen blijven hangen.
Samenvattend; het veranderproces is uniek voor iedereen en kan soms moeilijk zijn. Door bewust te zijn van de fasen van gedragsverandering, kunnen mensen echter beter begrijpen wat er van hen verwacht wordt en hoe ze dit proces kunnen doorlopen.
De fasen van het veranderproces uitgebreid
Aan de hand van een rokende patient leggen we de fasen van verandering uitgebreid uit.
Het voorwerk
Voorstadium: In deze fase is de roker zich niet bewust van het feit dat hij of zij een gedragsprobleem heeft. De roker is misschien wel bekend met de gezondheidsrisico’s van roken, maar heeft geen motivatie om te stoppen.
Overwegen: In deze fase is de roker zich bewust van het feit dat hij of zij een gedragsprobleem heeft en overweegt de roker om te stoppen met roken. De roker zal misschien de voor- en nadelen van verandering overwegen en proberen te beslissen of hij of zij klaar is om te stoppen.
Beslissen: In deze fase is de roker klaar om te stoppen en heeft hij of zij een plan gemaakt om dit te doen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de roker hulp zoekt van de huisarts of stoppen met roken coach, of een steunsysteem opbouwt om hem of haar te helpen bij het proces.
Actieve fasen van gedragsverandering
Uitvoeren: In deze fase begint de roker met het veranderen van zijn of haar gedrag en neemt hij of zij actie om te stoppen met roken. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de roker een nicotinevervangende behandeling gebruikt of zich aansluit bij een supportgroep.
Volhouden: In deze fase is de roker succesvol gestopt met roken en probeert hij of zij dit nieuwe gedrag te behouden. De roker blijft zijn of haar doelen nastreven en werkt aan het voorkomen van terugval.
Terugval
Dit is een normaal onderdeel van het veranderproces, waardoor ook rokers terug vallen in oud gedrag. Dus is het belangrijk om te onthouden dat terugval niet hetzelfde is als falen en dat het nog steeds mogelijk is om succes te behalen, zelfs na een terugval.
Ook zijn er verschillende redenen waarom mensen terugvallen in oude gewoontes. Soms komt dit doordat mensen zich niet voldoende hebben voorbereid op moeilijkheden die ze tegenkomen tijdens het veranderproces. Terwijl andere keren terugval het gevolg kan zijn van stress, emotionele problemen of een gebrek aan ondersteuning.
Wat kun jij doen?
Als coach kan je verschillende dingen doen om mensen te helpen tijdens de fasen van gedragsverandering.
Motiveren om te veranderen
In het voorstadium kan je mensen helpen om bewust te worden van het feit dat ze een gedragsprobleem hebben. Dit kan door middel van voorlichting over de gevolgen van het gedrag en door het stellen van vragen die hen helpen om na te denken over hun gedrag.
Bij het overwegen kan je mensen helpen om de voor- en nadelen van verandering te overwegen. Dit kan door middel van gesprekken over hun doelen en wensen en door het aanbieden van informatie over hoe ze hun gedrag kunnen veranderen.
Motiverende Gespreksvoering is een belangrijke vaardigheid in deze fase. Meer daarover lees je hier.
Begeleiden
Bij het beslissen kan je mensen helpen om een plan te maken om hun gedrag te veranderen. Dit kan door het aanbieden van advies en het ondersteunen van hun keuzes. Je kan ook helpen om een steunsysteem op te zetten om hen te helpen bij het behalen van hun doelen.
Bij het uitvoeren kan je mensen helpen om hun gedrag te veranderen en hun doelen te behalen. Dit kan door het aanbieden van praktische hulp en het geven van feedback en aanmoediging.
Tijdens het volhouden kan je mensen helpen om hun nieuwe gedrag te behouden en terugval te voorkomen. Dit kan door het aanbieden van ondersteuning en het blijven aanmoedigen om hun doelen na te streven.
Bij terugval kan je mensen helpen om de terugval te zien als leermoment als het gebeurt is, maar het liefst maak je een plan met iemand om terugval te voorkomen.
Leren Motiveren en Begeleiden?
Wil je meer leren over hoe jij deze theorie in de praktijk kun brengen? Neem dan contact op en vraag naar de mogelijkheden van trainingen en workshops.
Een hele goede manier om mensen te helpen hun gedrag te veranderen is Functional Imagery Training, ook daarin geeft Buro Sherpa trainingen en workshops.
Ben je een lezer? Lees dan eens “De Ladder” van Ben Tiggelaar
